محمود اکبرى

احترام نام فاطمه علیها‏السلام

احترام حضرت فاطمه علیها‏السلام و قداست آن بانوى بزرگوار، براى همه مسلمانان بدیهى و مسلّم است.

سکونى می‏گوید: خدمت امام صادق علیه‏السلام رسیدم، در حالى که غمگین بودم. آن حضرت به من فرمودند: اى سکونی! چرا غمگین هستی؟ عرض کردم: خداوند به من دخترى داده است. فرمودند: اى سکونی! سنگینى آن دختر بر زمین است و روزی‏اش با خدا و عمرش جداگانه. سپس فرمودند: چه نامى براى او انتخاب کرده‏ای؟ عرض کردم: فاطمه. فرمودند: آه، آه، آه. و دست خود را بر پیشانى نهادند و آنگاه فرمودند: «اِذا سَمَّیْتَها فاطِمَهَ فَلا تَسُبَّها وَ لاتَلْعَنْها وَلا تَضْرِبْها۱؛ اگر نام او را فاطمه نهادى، به او بد مگو و لعن مکن و او را مزن.»

چند مسئله:

۱٫ براى فرد بى وضو حرام است که نام خداوند متعال را مس نماید و همچنین است بنا بر احتیاط واجب مس اسامى مبارک پیغمبر صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏آله و ائمه و حضرت زهرا علیها‏السلام .۲

۲٫ یکى از محرمات بر شخص جنب، رساندن جایى از بدن به خط قرآن یا به اسم خدا ـ به هر لغت که باشد ـ و بنا بر احتیاط اسم پیامبران و امامان و حضرت زهرا است.۳

کیفر بى حرمتى

کیفر دشنام گفتن به فاطمه علیها‏السلام قتل است و بر اساس فقه اسلامى، فردى که نسبت به آن بانوى مقدس هتک حرمت کند و به فحاشى و دشنام گویى زبان بگشاید مستوجب مرگ است و باید به قتل رسانده شود. این شدت عمل و سختگیرى شاید بدین جهت باشد که حرمت و منزلت آن بانوى بزرگوار، هم پایه احترام ائمه و پیشوایان معصوم است و بازگشت به فحّاشى و هتک حرمت و سبّ رسول اللّه‏ دارد. از اینرو کسى که به آن بانوى مطهره سبّ کند، حکم کسى را دارد که به رسول اللّه‏ صلی‏الله‏علیه‏و‏آله سبّ نماید و باید به قتل برسد.۴

امام خمینى رحمه‏الله می‏فرماید: الحاق صدیقه طاهره به ائمه اطهار خالى از وجه نیست؛ بلى اگر دشنام به صدیقه طاهره بازگشت به سبّ رسول اللّه‏ نماید، بدون شبهه، دشنام دهنده کشته می‏شود.۵

امام خمینى رحمه‏الله طى حکمى در سال ۱۳۶۷ به آقاى محمد هاشمى مدیر عامل صدا و سیماى جمهورى اسلامى نوشتند: «با کمال تأسف از صداى جمهورى اسلامى مطلبى در مورد الگوى زن پخش گردیده است که انسان شرم دارد بازگو نماید. فردى که این مطلب را پخش کرده است تعزیر و اخراج می‏گردد و دست اندرکاران آن تعزیر خواهند شد. در صورتى که ثابت شود قصد توهینى در کار بوده است بلاشک فرد توهین کننده محکوم به اعدام است. اگر بار دیگر از این گونه قضایا تکرار گردد موجب تنبیه و توبیخ و مجازات شدید مسئولین بالاى صدا و سیما خواهد شد. البته در تمامى زمینه‏ها قوه قضائیه اقدام می‏نماید.۶

تسبیحات زهرا علیها‏السلام

یکى از تعقیبات نماز، گفتن تسبیحات حضرت زهرا علیها‏السلام است که بسیار فضیلت دارد، بلکه برتر از سایر تعقیبات نماز محسوب می‏شود.

از امام صادق علیه‏السلام نقل شده است که فرمودند: «تسبیح حضرت فاطمه علیها‏السلام بعد از هر نماز نزد من از هزار رکعت نماز در هر روز محبوب‏تر است.»۷

همچنین امام صادق علیه‏السلام درباره تسبیح فاطمه زهرا علیها‏السلام فرمودند: «چون به خوابگاه خود رفتى، سى و چهار بار اللّه‏ اکبر، سى و سه بار الحمد للّه‏ و سى و سه بار سبحان اللّه‏ بگو و آیه الکرسى و دو سوره معوذتین را با ده آیه اول سوره صافات و ده آیه از آخرش بخوان.۸

و نیز آن امام بزرگوار به یکى از یاران خود به نام ابو هارون فرمودند: «ما خردسالان خود را به تسبیح حضرت زهرا فرمان می‏دهیم همچنان که آنان را مأمور به برگزارى نماز می‏نماییم.»۹

چند مسئله:

۱٫ در تسبیحات حضرت زهرا علیها‏السلام ابتدا ۳۴ مرتبه اللّه‏ اکبر، سپس ۳۳ مرتبه الحمد للّه‏ و پس از آن ۳۳ مرتبه سبحان اللّه‏ گفته می‏شود.۱۰

۲٫ جایز است ذکر سبحان اللّه‏ جلوتر از ذکر الحمد للّه‏ِ گفته می‏شود، ولى بهتر آن است که ذکر الحمد للّه‏ جلوتر گفته شود.۱۱

۳٫ تسبیحات حضرت زهرا علیها‏السلام بعد از نماز مستحب است؛ چه نماز واجب و چه نماز مستحب، ولى در نماز واجب خصوصا در نماز صبح مستحب مؤکد است.۱۲

۴٫ مستحب است ذکر تسبیحات حضرت زهرا علیها‏السلام با تسبیح تربت امام حسین علیه‏السلام باشد.

۵٫ اگر تسبیح گوینده در تعداد تکبیرات یا تسبیحات شک کند، در صورتى که از محل آن تجاوز نکرده باشد باید بنا را بر مقدار کمتر بگذارد و الاّ باید بنا بر این بگذارد که به طور کامل انجام شده است و اگر زیادتر هم گفته باشد مانعى ندارد.۱۳

دروغ بستن به حضرت زهرا علیها‏السلام

اگر روزه دار با گفتن، نوشتن، اشاره و مانند اینها به خدا و پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و جانشینان آن حضرت عمدا نسبت دروغ بدهد روزه‏اش باطل می‏شود و احتیاط واجب آن است که نام حضرت زهرا علیها‏السلام و سایر پیامبران علیهم‏السلام و جانشینان آنان هم در این حکم فرقى ندارد.۱۴

صلوات بر فاطمه علیها‏السلام

یکى از عبادتهاى دینى درود و صلوات فرستادن بر حضرت ختمى مرتبت و اهل بیت معصوم آن حضرت است. این عبادت ریشه قرآنى دارد و خداوند متعال در قرآن به آن دستور داده است. «اِنَّ اللّه‏َ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلیما»۱۵

در روایتى از پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله آمده است که درود فرستادن بر فاطمه زهرا علیها‏السلام آثار معنوى بالایى دارد و در قیامت شایستگى الحاق به پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را براى انسان فراهم می‏کند. پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: «یا فاطِمَهُ مَنْ صَلّى عَلَیْکَ غَفَرَ اللّه‏ُ لَهُ، وَ اَلْحَقَهُ بى حَیْثُ کُنْتُ مِنَ الْجَنَّهِ؛

اى فاطمه! هر کس بر تو صلوات بفرستد خداوند او را می‏آمرزد و در هر جاى بهشت که باشم وى را به من ملحق سازد.»

کیفیت صلوات بر حضرت زهرا علیها‏السلام چنین است:

«اللّهُمَّ صَلِّ عَلى فاطِمَهَ وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها وَالسِّرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ.»۱۶

عقد و عروسى

برپایى مجلس عقد و عروسى در روزها و شبهاى شهادت ائمه معصومین علیهم‏السلام اگر موجب توهین و هتک باشد، اجتناب از آن لازم است.۱۷

سؤال: برخى براى اینکه برنامه‏هاى موسیقى و لهو و لعب در مجالس عروسى خود را توجیه کنند می‏گویند: این برنامه‏ها در شب عروسى حضرت زهرا علیها‏السلام نیز وجود داشته است. آیا این نسبتها صحیح است؟

پاسخ: چنین نسبتى صحیح نیست.۱۸

نماز حضرت زهرا علیها‏السلام

نماز حضرت زهرا علیها‏السلام دو رکعت است؛ بدین صورت که در رکعت اول بعد از حمد ۱۰۰ مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از حمد ۱۰۰ مرتبه سوره توحید خوانده می‏شود.۱۹

نماز استغاثه به حضرت زهرا علیها‏السلام

در مفاتیح الجنان روایت شده است که: هر گاه حاجتى دارى دو رکعت نماز به جاى آور و پس از سلام سه مرتبه تکبیر بگو و پس از آن تسبیحات حضرت فاطمه علیها‏السلام را بگو، آنگاه به سجده برو و صد مرتبه بگو: «یا مَوْلاتى یا فاطِمَهُ اَغیثینی»، سپس جانب راست صورت را بر زمین بگذار و همان ذکر را صد مرتبه بگو، سپس جانب چپ صورت را بر زمین بگذار و صد مرتبه همان ذکر را بگو و حاجت خود را بخواه، به خواست خداوند حاجتت برآورده می‏شود.۲۰

زیارت حضرت فاطمه علیها‏السلام

قال رسول اللّه‏ صلی‏الله‏علیه‏و‏آله :

«مَنْ زارَ فاطِمَهَ فَکَأَنَّما زارَنى وَ مَنْ زارَ عَلِیَّ بْنَ اَبیطالِبٍ فَکَاَنَّما زارَ فاطِمَهَ؛

هر که فاطمه را زیارت کند مثل این است که مرا زیارت کرده و هر کس على بن ابیطالب را زیارت کند مانند آن است که فاطمه را زیارت کرده است.»۲۱

همچنین راوى نقل می‏کند که: «قالَتْ فاطِمَهُ: قالَ اَبى وَ هُوَ ذا حَیٍّ: مَنْ سَلَّمَ عَلَیَّ وَ عَلَیْکِ ثَلاثَهَ اَیّامٍ فَلَهُ الْجَنَّهُ. قُلْتُ لَها: ذا فى حَیاتِهِ وَ حَیاتِکِ اَوْ بَعْدَ مَوْتِهِ وَ مَوْتِکِ؟ قالَت: فى حَیاتِنا وَ بَعْدَ مَوْتِنا؛

فاطمه علیها‏السلام فرمودند: پدرم آن زمان که در قید حیات بود [به من] فرمود: هر که سه روز بر من و تو سلام کند، بهشت براى اوست. به حضرت [زهرا علیها‏السلام [گفتم: این مسئله در زمان حیات پیامبر و شما یا بعد از مرگتان است؟ زهرا علیها‏السلام فرمودند: در حیات و ممات ما.»۲۲

امام جواد علیه‏السلام هر روز هنگام زوال به مسجد رسول اللّه‏ صلی‏الله‏علیه‏و‏آله رفته و پس از سلام و صلوات بر رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ، به سراغ خانه مادرش زهرا علیها‏السلام که در همان نزدیکى قبر پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله است می‏رفت و کفشها را در آورده و با نهایت ادب و خضوع، داخل خانه شده و در آنجا نماز و دعا می‏خواند و دقایقى طولانى به عبادت مشغول می‏شد و هرگز دیده نشد به زیارت رسول صلی‏الله‏علیه‏و‏آله برود و سراغ مادرش را نگیرد.۲۳

روز زیارت مخصوص حضرت زهرا علیها‏السلام

در روایات، هر یک از روزهاى هفته و ساعات شبانه روز به نام یکى از معصومین علیهم‏السلام نامگذارى شده و براى هر روز و هر هفته با توجه به همین نامگذاریها، ادعیه و اعمالى بیان شده است.

از بین روزهاى هفته، روز یکشنبه متعلق به امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا علیهما‏السلام می‏باشد و از بین ساعات شبانه روز، ساعت آخر شب؛ نزدیک اذان صبح، متعلق به فاطمه زهرا علیها‏السلام می‏باشد. زیارت مخصوص حضرت زهرا علیها‏السلام در روز یکشنبه چنین است:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکِ یا مُمْتَحَنَهُ امْتَحَنَکِ الَّذى خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ لِمَا امْتَحَنَکِ بِهِ صابِرَهً وَ نَحْنُ لَکِ اَوْلِیاءُ مُصَدِّقُونَ وَ لِکُلِّ ما اَتى بِهِ اَبُوکِ صلی‏الله‏علیه‏و‏آله وَ اَتى بِهِ وَصِیُّهُ علیه‏السلام مُسَلِّمُونَ وَ نَحْنُ نَسْئَلُکَ اللّهُمَّ اِذْ کُنّا مُصَدِّقینَ لَهُمْ أَنْ تُلْحِقَنا بِتَصْدیقِنا بِالدَّرَجَهِ الْعالِیَهِ لِنُبَشِّرَ اَنْفُسَنا بِأَنّا قَدْ طَهُرْنا بِوِلایَتِهِمْ علیهم‏السلام .»۲۴

پاورقیها:

۱. وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۲۰۰٫

۱۰٫ همان مدرک.

۱۱٫ همان مدرک.

۱۲٫ تحریر الوسیله، ج۱، ص ۱۸۴٫

۱۳٫ العروه الوثقى، ج۱، ص۷۰۴٫

۱۴٫ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۹۳۴؛ عروه الوثقى، ج۲، ص۲۴۲٫

۱۵٫ احزاب/ ۵۶٫

۱۶٫ معجم صحیفه الزهراء، شیخ جواد قیومی.

۱۷٫ الف: آیت اللّه‏ خامنه‏ای: اگر موجب توهین و هتک باشد اجتناب لازم است.

۱۸٫ مسائل جدید، ج۲، ص۷۵، به نقل از آیات عظام صافى، فاضل، تبریزى و مکارم.

۱۹٫ مفاتیح الجنان، انتشارات فاطمه الزهرا، ص۶۷٫

۲۰٫ همان، ص۴۲۳٫

۲۱٫ بحارا الانوار، ج۴۳، ص۵۸٫

۲۲٫ چشمه در بستر، ص۳۱۸٫

۲۳٫ کشف الیقین، علامه حلى، ص۳۵۴٫

۲۴٫ مفاتیح الجنان، انتشارات فاطمه الزهرا، قم، ص۹۱٫

۲٫ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۱۹۹، مسئله ۳۱۹؛ آیات عظام فاضل، سیستانى، تبریزى، زنجانی: بهتر آن است که اسم مبارک پیامبر و ائمه معصومین و حضرت زهرا علیها‏السلام را مس ننماید. آیت اللّه‏ مکارم: مس اسم مبارک پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و ائمه هدى علیهم‏السلام و حضرت زهرا علیها‏السلام اگر هتک حرمت و بى احترامى باشد حرام است.

۳٫ توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص ۲۲۶؛ آیات عظام صافى، سیستانى، بهجت.

۴٫ صدیقه طاهره، عقیقى بخشایشى، ص۲۰۳، به نقل از علامه در تحریر الاحکام و شهید در لمعه.

۵٫ تحریر الوسیله، ج۲، ص۴۷۷٫

۶٫ صحیفه نور، ج۲۱، ص۷۶٫

۷٫ العروه الوثقى، ج۱، ص۷۰۳٫

۸٫ فروع کافى، ج۶، ص۲۰۷٫

۹٫ امالى صدوق، ص۵۷۹٫

ب: آیت اللّه‏ مکارم: در فرض مسئله حرام است.

ج: آیت اللّه‏ سیستانی: جایز نیست.

ه··: آیت اللّه‏ بهجت: در صورت صدق عنوان هتک، حکم آن نزد متشرعه واضح است. (مسائل جدید، ج۲، ص۴۹، سیدمحسن محمودی.)