ملاحسینقلی همدانی (۱۲۳۹ هجری قمری-۱۳۱۱ هجری قمری/ ۱۲۰۳ هجری شمسی ـ ۱۲۷۲ هجری شمسی)، عالم و عارف و فقیه قرن ۱۳و۱۴ق. او در تهران، سبزوار و نجف در فقه، اصول، فلسفه و اخلاق از درس شیخ انصاری در فقه و اصول و سید علی شوشتری در اخلاق استفاده نمود. میرزا باقر قاضی طباطبایی، میرزا جواد ملکی تبریزی، سید محسن امین، محمد بهاری همدانی، میرزا محمد حسین نائینی و آخوند خراسانی شاگردان وی هستند.
ملاحسینقلی درگزینی نجفی، معروف به ملاحسینقلی شوندی همدانی، در سال ۱۲۳۹ق/ ۱۲۰۳ش در روستای شوند (شهررزن، استانهمدان) به دنیا آمد. نسب وی به جابر بن عبدالله انصاری، از صحابه پیامبر اکرم(ص)، می‌رسد. حسینقلی در سفر زیارتی به کربلا در ۲۸ شعبان ۱۳۱۱ق/۳ اسفند ۱۲۷۲ش درگذشت و وی را در حرم امام حسین(ع) دفن کردند.

برخی معتقدند شیوه سلوک و تعلیم و تربیت همدانی مطابق با شیوه سلوک سیدعلی شوشتری بود. شیوه سلوک ملاحسینقلی مبتنی بر معرفت نفس، التزام به مراقبه و اهتمام ورزیدن در مراتب چهارگانه آن است. بیشتر آثار همدانی تقریرات او به قلم شاگردانش است. تقریرات دروس فقه و اصول شیخ انصاری و سیدعلی شوشتری نوشته خود اوست.
یادداشت: در اولین مرحله، سالک باید واجبات شرعی را به جا آورد و از محرّمات بپرهیزد. وی بر این موضوع چندان تأکید داشت که می‌توان شاخص‌ترین مؤلفه سلوکی وی را حفظ حدود شریعت دانست. وی معتقد بود که محبت الهی با ارتکاب به معاصی جمع شدنی نیست. او در دومین مرحله به سالک توصیه می‌کند که هرکاری را تنها برای رضای خدا انجام دهد تا این حالت در او ملکه شود. در مرحله سوم باید خدا را پیوسته ناظر برخود بداند. در مرحله چهارم برای آنکه خداوند را حاضر و ناظر در هر لحظه بداند و هر چه غیر حق است را از ذهن دور کند، باید به نفی خواطر بپردازد. از روش‌های نفی خواطر در مکتب تربیتی ملاحسینقلی، ذکر، تلاوت قرآن، عبادت، توسل به ائمه معصومین، و البته بهترین و سریع‌ترین روش نفی خواطر، توجه به نفس است. رجوع کنید به تائب تبریزی، رهنمودهای پرواپیشگان، ۱۳۸۶ش، ص۱۹۱، ۲۰۹ـ۲۱۲؛ حسینی طهرانی، لب اللباب، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۹ـ۱۲۱، ۱۲۳ـ۱۲۶.
منبع:
fa.wikishia.net