جودو (به ژاپنی: 柔道) (دربارهٔ این پرونده تلفظ راهنما·اطلاعات) یک ورزش و هنر اصیل ژاپنی است که ورزش آن به عنوان یکی از کارآمدترین، تکنیکی‌ترین و سخت‌ترین ورزش‌های رزمی در جهان شناخته شده (مجله جهانی Fighter news. 1977) و هنر جودو به معانی طریقت نرمی، شیوه ظریف یا راه ملایمت و مدارا است؛ منشأ جودو، هنر جنگی تن به تن سامورایی‌ها جوجوتسو و کُشتی پهلوانی باستانی ژاپن، یاوارا، با بیش از دو هزار سال تاریخ است و در سال ۱۸۸۲ توسط استاد جیگارو کانو پایه‌گذاری و به جامعهٔ ژاپن معرفی شد. استاندارد و مرکز فدراسیون جهانی جودو، سازمان کودوکان Kodokan جودو در شهر توکیو پایتخت ژاپن می‌باشد. جودو نخستین رشتهٔ رزمی است که در المپیک ۱۹۶۴ توکیو وارد بازی‌های المپیک شد.

استاد جیگورو کانو بنیان‌گذار جودو
تاریخچهٔ جودو از زندگی مؤسس آن جدایی ناپذیر است. پایه‌گذار این هنر رزمی اصیل، استاد جیگورو کانو بنیان‌گذار سیستم مدرن تربیت بدنی مدارس و دانشگاه‌های ژاپن در اواخر قرن نوزدهم (دورهٔ مِیجی)، دانشمند فرهیخته و متخصص در چندین مکتب قدرتمند و پیشروی جوجوتسو از جمله کیتو-ریو و تِنجین شین یو-ریو بود. استاد کانو نخستین فرد آسیایی بود که به عضویت کمیتهٔ بین‌المللی المپیک درآمد. جیگورو کانو در یک خانوادهٔ قدیمی و ثروتمند، با سابقهٔ طولانی در تولید و فروش ساکه در ناحیهٔ میکاگه واقع در منطقهٔ هیگاشی نادا در شهر کوبه زاده شد. پدر استاد، جیروساکو مارِشیبا کانو، پسرخواندهٔ کاهن اعظم معبد (ایزدکدهٔ) شینتوییِ هیوشی بود که کسب و کار موروثی خانواده را انتخاب نکرد و در مقام یک روحانی ارشد شینتو زندگی اش را وقف امور مذهبی و آموزشی کرد. او باور عمیقی به ارزش تحصیل و نیروی تعلیم و تربیت داشت و از ابتدا پسر سوم خود، جیگورو را برای کسب علم و معرفت به دست استادان بزرگی چون چوکوئون یاماموتو و شوسِتسو آکیتا سپرد. استاد در سن نه سالگی مادر خود، بانو ساداکو کانو را از دست داد و همان سال پدر، خانواده را به توکیو منتقل کرد. کانوی جوان در مدارس خصوصی ثبت نام کرد و از ابتدا معلم خصوصی زبان انگلیسی داشت. در سال ۱۸۷۴ برای پیشرفت در مهارتهای زبان انگلیسی و آلمانی به مدرسه‌ای تحت مدیریت اروپایی‌ها فرستاده شد. در آن زمان استاد کانو تنها ۱٫۴۷ متر قد و ۴۱ کیلو وزن داشت. روزی بایسِی ناکای، یکی از دوستان خانواده که پیشتر عضو محافظین شوگون نیز بود، دربارهٔ جوجوتسو به عنوان بهترین شکل تمرین بدنی صحبت می‌کرد. پس از آن برخی از فنون جوجوتسو را برای کانوی جوان اجرا کرد و به او نشان داد که با هنر چیرگی بر نیروها و درک لطافت و ظرافت فنون قدیمی جوجوتسو چگونه یک شخص کوچک اندام نیز می‌تواند بر حریفی تنومند و بلندقد پیروز شود. با وجود مخالفت ناکای و حتی پدر مبنی بر خطرناک و از مُد افتاده بودن نبرد تن به تن سامورایی، کانو عزم کرد که هنر را بیاموزد.

این چنین بود که چشمهٔ جودو از دل صخرهٔ کهنسال جوجوتسو جوشید. استاد جیگورو کانو در سال ۱۹۳۸ هنگام بازگشت از سفر کاری خود به مصر با کشتی هیکاوا مارو، در اثر ابتلاء به ذات الریه درگذشت. او با تعریف دوبارهٔ هنر رزمی از شیوه‌ای مخصوص برای جنگیدن و پیروز شدن به یک طریقت معنوی در زندگی و سلامتی جسم و روح برای عموم جامعه، میراثی ابدی برای نسلهای آینده بر جای گذاشت.[۳]

درجات فنی
ورزش کاران این رشته، درجات را از کیو (در ژاپنی به معنای درجه) ۱۰ یا همان کمربند سفید آغاز و با طی مراحل کیو ۹ تا کیو ۱ کمربندهای زرد، سبز، بنفش و قهوه‌ای به درجهٔ دان یا کمربند مشکی می‌رسند؛ که کمربند مشکی از دان ۱ آغاز و تا دان ۱۰ ادامه می‌یابد.

جودو در ارتش‌ها و نظامی‌های جهان
جودو ورزش اول و مُلزَم تمام ارتش‌ها، نیروهای نظامی، پلیس، و تکاوری جهان است، به گونه‌ای که مسابقات جودو نیروهای نظامی جهان از سطح و جنجال بسیار بالایی برخوردار است.
منبع
Inman (2005) p. 1
۲.The first Olympic competition to award medals to women judoka was in 1992; in 1988, women competed as a demonstration sport. Inman (2005) p. 3
توکل شعار، حمیدرضا، ورزش‌های رزمی و بنیان‌گذاران بزرگ آن، تهران، انتشارات کانی مهر، ۱۳۹۴، صص ۴۵ و ۴۳.